ARIA

Jak używać ARIA w celu poprawy dostępności strony internetowej?

Tomasz Latusek 16 października 2024

Spis treści:

ARIA, czyli Accessible Rich Internet Applications, to zestaw atrybutów HTML opracowanych przez World Wide Web Consortium (W3C), które mają na celu poprawę dostępności stron internetowych dla osób korzystających z technologii wspomagających, takich jak czytniki ekranu. ARIA odgrywa kluczową rolę w umożliwianiu użytkownikom z różnymi niepełnosprawnościami pełnego korzystania z interaktywnych i dynamicznych treści na stronach internetowych. Celem tego artykułu jest przedstawienie praktycznych wskazówek dotyczących wykorzystania ARIA w projektowaniu dostępnych stron internetowych, co przyczyni się do lepszej zgodności z standardem WCAG 2.1.

Co to jest ARIA?

ARIA, czyli Accessible Rich Internet Applications, zostało wprowadzone przez W3C w 2014 roku jako rozszerzenie standardu HTML. Jego głównym celem jest umożliwienie tworzenia bardziej interaktywnych i dynamicznych stron internetowych, które są jednocześnie dostępne dla użytkowników korzystających z czytników ekranu i innych technologii wspomagających.

Historia ARIA sięga potrzeb związanych z rozwojem technologii webowych. W miarę jak strony internetowe stawały się bardziej interaktywne, tradycyjne elementy HTML5 nie zawsze były wystarczające do zapewnienia pełnej dostępności. ARIA zostało stworzone, aby wypełnić tę lukę, oferując dodatkowe atrybuty, które pomagają w lepszym opisie elementów interfejsu użytkownika.

Podstawowe zasady ARIA obejmują definiowanie ról, stanów i właściwości elementów HTML. Dzięki tym atrybutom, elementy te stają się bardziej zrozumiałe dla technologii wspomagających, co znacząco poprawia doświadczenie użytkowników z niepełnosprawnościami. ARIA powinno być stosowane wtedy, gdy natywne elementy HTML5 nie zapewniają odpowiedniego poziomu dostępności. Przykłady takich scenariuszy to tworzenie niestandardowych komponentów interfejsu użytkownika, takich jak zakładki, karuzele czy modale, które wymagają dodatkowej semantyki, aby były w pełni dostępne.

Podstawowe atrybuty ARIA

ARIA składa się z szeregu atrybutów, które można zastosować do elementów HTML w celu poprawy ich dostępności. Poniżej omówimy kluczowe z nich, wraz z przykładami zastosowania.

Role ARIA definiują rodzaj elementu i jego funkcję na stronie WWW. Role te informują technologie wspomagające, takie jak czytniki ekranu, o przeznaczeniu danego elementu. Przykłady ról ARIA obejmują:

• role=”button”: Definiuje element jako przycisk, co jest szczególnie przydatne, gdy używamy elementów innych niż <button>, na przykład <div>.

• role=”navigation”: Oznacza sekcję nawigacyjną, co pomaga użytkownikom zrozumieć strukturę strony internetowej.

• role=”dialog”: Wskazuje, że element jest oknem dialogowym, co jest istotne dla dostępności modali.

Atrybuty stanów i właściwości pozwalają na dynamiczne zarządzanie interakcjami użytkownika. Przykłady takich atrybutów to:

• aria-hidden=”true”: Ukrywa element przed czytnikami ekranu, co jest użyteczne w przypadku elementów dekoracyjnych lub mniej istotnych.

• aria-disabled=”false”: Informuje, czy element jest aktywny. Na przykład, przycisk może być oznaczony jako nieaktywny, co zapobiega jego interakcji.

• aria-expanded=”false”: Wskazuje, czy element jest rozwinięty, co jest przydatne w przypadku rozwijanych menu czy sekcji.

Przykład użycia podstawowych atrybutów ARIA:

<button role="button" aria-pressed="false">Kliknij mnie</button>

W tym przykładzie, przycisk jest oznaczony jako rola “button”, a atrybut aria-pressed informuje, czy jest on wciśnięty. Taka implementacja pozwala czytnikom ekranu na dokładniejsze przekazanie informacji użytkownikowi o stanie przycisku.

Praktyczne zastosowanie ARIA w różnych elementach strony internetowej

Wykorzystanie ARIA w praktyce obejmuje różne elementy strony, takie jak nawigacja, formularze, modale i dynamiczne treści. Poniżej przedstawiam szczegółowe przykłady zastosowania ARIA w tych kontekstach.

Nawigacja: ARIA może być używane do oznaczania menu nawigacyjnych, co pomaga użytkownikom korzystającym z czytników ekranu zrozumieć strukturę nawigacji. Przykład implementacji:

<nav role="navigation" aria-label="Główna nawigacja">
  <ul>
    <li><a href="#home">Home</a></li>
    <li><a href="#about">About</a></li>
  </ul>
</nav>

W tym przykładzie, element <nav> jest oznaczony rolą “navigation” oraz ma atrybut aria-label, który dokładnie opisuje jego przeznaczenie jako “Główna nawigacja”. Dzięki temu, użytkownicy korzystający z czytników ekranu łatwiej zidentyfikują sekcję nawigacyjną na stronie.

Formularze: Poprawa dostępności formularzy za pomocą ARIA obejmuje używanie atrybutów takich jak aria-label i aria-required. Przykład implementacji:

<form>
  <label for="name">Imię</label>
  <input type="text" id="name" aria-required="true" aria-invalid="false">

  <label for="email">Email</label>
  <input type="email" id="email" aria-required="true" aria-invalid="false">

  <button type="submit">Wyślij</button>
</form>

W tym przykładzie, pola formularza są oznaczone jako wymagane za pomocą aria-required, co informuje użytkowników korzystających z czytników ekranu, że są one obowiązkowe. Dodatkowo, atrybut aria-invalid jest używany do wskazania, czy dane wprowadzone w polu są poprawne.

Modale i okna dialogowe: ARIA umożliwia oznaczanie modali, aby były zrozumiałe dla czytników ekranu. Przykład implementacji:

<div role="dialog" aria-labelledby="dialogTitle" aria-modal="true" hidden>
  <h2 id="dialogTitle">Tytuł dialogu</h2>
  <p>Treść dialogu.</p>
  <button id="closeModal">Zamknij</button>
</div>

<script>
  const openButton = document.getElementById('openModal');
  const closeButton = document.getElementById('closeModal');
  const modal = document.querySelector('[role="dialog"]');

  openButton.addEventListener('click', () => {
    modal.hidden = false;
  });

  closeButton.addEventListener('click', () => {
    modal.hidden = true;
  });
</script>

W tym przykładzie, modalne okno dialogowe jest oznaczone odpowiednimi atrybutami ARIA, takimi jak role=”dialog”, aria-labelledby oraz aria-modal. Atrybut hidden kontroluje widoczność modalu, a skrypt JavaScript umożliwia jego otwieranie i zamykanie, jednocześnie aktualizując atrybuty ARIA.

Dynamiczne treści: ARIA pozwala na aktualizowanie zawartości strony w czasie rzeczywistym za pomocą atrybutu aria-live. Przykład implementacji:

<div aria-live="polite">
  Nowa wiadomość została dodana.
</div>

Atrybut aria-live=”polite” informuje czytniki ekranu o zmianach w zawartości tego elementu, ale pozwala na dokończenie bieżącej mowy przed ogłoszeniem nowej treści. Jest to szczególnie przydatne w aplikacjach, gdzie treść jest aktualizowana dynamicznie, na przykład w powiadomieniach czy wiadomościach na żywo.

Najlepsze praktyki przy używaniu ARIA

Aby efektywnie wykorzystać ARIA w projektowaniu dostępnych stron internetowych, należy przestrzegać kilku kluczowych zasad i najlepszych praktyk.

Nie nadużywaj ARIA: ARIA powinno być stosowane tylko wtedy, gdy natywne elementy HTML5 nie zapewniają odpowiedniego poziomu dostępności. Na przykład, zamiast używać role=”button” na elemencie <div>, lepiej jest użyć natywnego elementu <button>, który już posiada odpowiednią semantykę i jest obsługiwany przez czytniki ekranu.

Semantyczny HTML: Wykorzystuj semantyczne elementy HTML5 przed dodaniem ARIA. Elementy takie jak <header>, <footer>, <article> i <nav> mają wbudowaną semantykę, która jest automatycznie rozpoznawana przez technologie wspomagające. Używanie semantycznych elementów HTML5 poprawia dostępność strony bez konieczności dodawania dodatkowych atrybutów ARIA.

Testowanie dostępności: Regularne testowanie implementacji ARIA jest kluczowe dla zapewnienia jej poprawności. Narzędzia takie jak Lighthouse, axe czy WAVE umożliwiają automatyczne sprawdzanie dostępności strony i identyfikowanie potencjalnych problemów związanych z ARIA. Dodatkowo, ręczne testy z użyciem czytników ekranu, takich jak NVDA czy VoiceOver, pomagają w ocenie rzeczywistego wpływu ARIA na doświadczenie użytkowników.

Dokumentacja i zasoby: Korzystaj z oficjalnych źródeł, takich jak dokumentacja W3C oraz MDN Web Docs, aby być na bieżąco z najlepszymi praktykami i najnowszymi aktualizacjami dotyczącymi ARIA. Regularne zapoznawanie się z dokumentacją pomaga w unikaniu typowych błędów i wdrażaniu najbardziej efektywnych rozwiązań.

Najczęstsze błędy i jak ich unikać

Podczas implementacji ARIA, istnieje kilka typowych błędów, które mogą negatywnie wpłynąć na dostępność strony WWW. Oto najczęstsze z nich oraz sposoby ich unikania.

Nieprawidłowe role: Jednym z najczęstszych błędów jest używanie nieodpowiednich ról ARIA na elementach HTML. Przykładem jest zastosowanie role=”button” na elemencie <span>. Zamiast tego, lepiej jest użyć natywnego elementu <button>, który już posiada odpowiednią semantykę i jest lepiej wspierany przez czytniki ekranu.

Brak synchronizacji stanów: Dynamiczne atrybuty, takie jak aria-expanded, muszą być aktualizowane w czasie rzeczywistym, aby odzwierciedlały aktualny stan elementu. Na przykład, gdy menu rozwija się, atrybut aria-expanded powinien zmienić się na “true”. Brak synchronizacji może prowadzić do dezorientacji użytkowników korzystających z technologii wspomagających.

Nadmierne użycie ARIA: Stosowanie ARIA tam, gdzie nie jest to konieczne, może wprowadzać zamieszanie. Na przykład, używanie aria-hidden=”true” na elementach, które są już ukryte za pomocą CSS (display: none), jest zbędne i może powodować niepotrzebne komplikacje w odczycie strony WWW przez czytniki ekranu.

Niewłaściwe użycie atrybutów ARIA: Każdy atrybut ARIA ma określone przeznaczenie i sposób użycia. Używanie ich w niewłaściwy sposób, na przykład przypisywanie atrybutu aria-label do elementu, który już ma widoczny tekst, może prowadzić do nadmiarowej lub sprzecznej informacji dla użytkowników.

Przykłady zastosowania ARIA w praktyce

Poniżej przedstawiam trzy konkretne przykłady zastosowania ARIA w praktyce, które ilustrują, jak można poprawić dostępność różnych elementów na stronie internetowej.

Przykład 1: Dostępne menu rozwijane

<button aria-haspopup="true" aria-expanded="false" id="menuButton">Menu</button>
<ul role="menu" aria-labelledby="menuButton" hidden>
  <li role="menuitem"><a href="#home">Home</a></li>
  <li role="menuitem"><a href="#about">About</a></li>
</ul>

<script>
  const button = document.getElementById('menuButton');
  const menu = document.querySelector('[role="menu"]');

  button.addEventListener('click', () => {
    const expanded = button.getAttribute('aria-expanded') === 'true';
    button.setAttribute('aria-expanded', !expanded);
    menu.hidden = expanded;
  });
</script>

W tym przykładzie, przycisk menu rozwijanego jest oznaczony atrybutem aria-haspopup=”true”, co informuje użytkowników o możliwości rozwinięcia menu. Atrybut aria-expanded wskazuje, czy menu jest aktualnie rozwinięte (true) czy zwinięte (false). Skrypt JavaScript zarządza zmianą stanu atrybutu oraz widocznością menu, zapewniając synchronizację stanów między atrybutami ARIA a interfejsem użytkownika.

Przykład 2: Formularz kontaktowy z ARIA

<form>
  <label for="name">Imię</label>
  <input type="text" id="name" aria-required="true" aria-invalid="false">

  <label for="email">Email</label>
  <input type="email" id="email" aria-required="true" aria-invalid="false">

  <button type="submit">Wyślij</button>
</form>

W tym przykładzie, pola formularza są oznaczone jako wymagane za pomocą aria-required=”true”, co informuje użytkowników korzystających z czytników ekranu, że są one obowiązkowe do wypełnienia. Dodatkowo, atrybut aria-invalid jest używany do wskazania, czy dane wprowadzone w polu są poprawne (false oznacza brak błędów). Taka implementacja pozwala na lepszą walidację i informowanie użytkowników o konieczności poprawy danych.

Przykład 3: Modalne okno dialogowe

<button id="openModal">Otwórz modal</button>
<div role="dialog" aria-labelledby="modalTitle" aria-modal="true" hidden>
  <h2 id="modalTitle">Tytuł modal</h2>
  <p>Treść modal.</p>
  <button id="closeModal">Zamknij</button>
</div>

<script>
  const openButton = document.getElementById('openModal');
  const closeButton = document.getElementById('closeModal');
  const modal = document.querySelector('[role="dialog"]');

  openButton.addEventListener('click', () => {
    modal.hidden = false;
  });

  closeButton.addEventListener('click', () => {
    modal.hidden = true;
  });
</script>

W przykładzie, modalne okno dialogowe jest oznaczone odpowiednimi atrybutami ARIA, takimi jak role=”dialog”, aria-labelledby=”modalTitle” oraz aria-modal=”true”. Atrybut hidden kontroluje widoczność modalu. Skrypt JavaScript umożliwia otwieranie i zamykanie modalu, jednocześnie aktualizując atrybuty ARIA, co zapewnia dostępność okna dialogowego dla użytkowników korzystających z technologii wspomagających.

Alternatywy i uzupełnienia dla ARIA

Chociaż ARIA jest potężnym narzędziem do poprawy dostępności, istnieją również inne technologie i standardy, które mogą wspierać dostępność stron internetowych. Poniżej omówiono kilka z nich oraz sposób ich integracji z ARIA.

CSS i JavaScript mogą wspierać dostępność poprzez poprawne zarządzanie widocznością i interaktywnością elementów. Na przykład, używanie display: none zamiast visibility: hidden lepiej współpracuje z czytnikami ekranu, ponieważ display: none całkowicie usuwa element z DOM, co zapobiega jego odczytaniu przez technologie wspomagające. Dodatkowo, JavaScript może dynamicznie zmieniać atrybuty ARIA w zależności od interakcji użytkownika, co pozwala na lepszą synchronizację stanu interfejsu.

Inne standardy dostępności, takie jak semantyczny HTML5, powinny być stosowane razem z ARIA. Na przykład, używanie elementu <button> zamiast <div> z role=”button” jest bardziej semantyczne i lepiej wspierane przez przeglądarki. Semantyczny HTML5 dostarcza wbudowane znaczniki, które automatycznie informują technologie wspomagające o przeznaczeniu danego elementu, co redukuje potrzebę dodawania dodatkowych atrybutów ARIA.

Integracja z frameworkami: Popularne frameworki JavaScript, takie jak React, Angular i Vue, oferują wsparcie dla ARIA poprzez komponenty i biblioteki. Na przykład, w React można używać atrybutów ARIA bezpośrednio w JSX:

<button aria-haspopup="true" aria-expanded={isOpen}>
  Menu
</button>

Taka integracja umożliwia dynamiczne zarządzanie atrybutami ARIA w zależności od stanu aplikacji, co jest kluczowe dla zapewnienia dostępności interaktywnych komponentów.

Narzędzia do testowania ARIA

Aby upewnić się, że implementacja ARIA jest poprawna i efektywna, warto korzystać z różnych narzędzi do testowania dostępności. Poniżej przedstawiam najważniejsze z nich oraz sposoby ich użycia.

Automatyczne narzędzia takie jak Lighthouse, axe i WAVE pozwalają na szybkie sprawdzenie poprawności implementacji ARIA. Te narzędzia analizują stronę pod kątem zgodności z WCAG 2.1 oraz identyfikują potencjalne problemy związane z ARIA. Na przykład, Lighthouse, dostępny jako część narzędzi deweloperskich Chrome, oferuje raporty dotyczące dostępności, które zawierają sugestie dotyczące poprawy ARIA.

Ręczne testy dostępności obejmują korzystanie z czytników ekranu, takich jak NVDA (dla systemu Windows) i VoiceOver (dla systemu macOS). Testy te pozwalają na ocenę, jak ARIA wpływa na nawigację i interakcję użytkownika. Przeprowadzanie ręcznych testów jest niezbędne, ponieważ automatyczne narzędzia mogą nie wykrywać wszystkich problemów z dostępnością, szczególnie tych związanych z dynamicznymi interakcjami.

Debugowanie ARIA wymaga technik takich jak przeglądanie kodu źródłowego, używanie narzędzi deweloperskich w przeglądarkach oraz monitorowanie konsoli pod kątem błędów związanych z ARIA. Narzędzia deweloperskie, takie jak Chrome DevTools, umożliwiają inspekcję elementów pod kątem atrybutów ARIA oraz podgląd stanu atrybutów w czasie rzeczywistym. Monitorowanie konsoli pozwala na szybkie identyfikowanie błędów syntaktycznych lub logicznych w implementacji ARIA.

Podsumowanie

ARIA jest niezbędnym narzędziem w projektowaniu dostępnych stron internetowych, zwłaszcza gdy standardowe elementy HTML5 nie wystarczają do zapewnienia odpowiedniego poziomu dostępności. Kluczowe punkty obejmują zrozumienie podstawowych atrybutów ARIA, stosowanie ich zgodnie z najlepszymi praktykami oraz regularne testowanie implementacji. Nie należy nadużywać ARIA, a zamiast tego, korzystać z semantycznego HTML5 tam, gdzie to możliwe. Regularne testowanie dostępności za pomocą narzędzi automatycznych i ręcznych jest niezbędne, aby zapewnić, że strona jest dostępna dla wszystkich użytkowników. Ciągłe doskonalenie wiedzy na temat ARIA oraz śledzenie najnowszych aktualizacji i najlepszych praktyk pozwoli na tworzenie stron internetowych, które są w pełni dostępne i zgodne z standardem WCAG 2.1.

Najczęściej zadawane pytania

Czy używanie ARIA może poprawić SEO mojej strony?

Tak, stosowanie ARIA może pośrednio wpłynąć na SEO poprzez poprawę struktury i semantyki strony. Lepsza semantyka ułatwia robotom wyszukiwarek zrozumienie treści, co może prowadzić do lepszego indeksowania. Dodatkowo, strony bardziej dostępne są często lepiej oceniane pod kątem użyteczności, co może zwiększyć czas spędzony przez użytkowników na stronie, a to jest pozytywnie oceniane przez algorytmy SEO.

Czy ARIA jest obsługiwane we wszystkich przeglądarkach?

Tak, ARIA jest obsługiwane przez większość nowoczesnych przeglądarek, w tym Google Chrome, Mozilla Firefox, Apple Safari oraz Microsoft Edge. Warto jednak pamiętać, że niektóre starsze wersje przeglądarek mogą mieć ograniczone wsparcie dla niektórych atrybutów ARIA. Dlatego zawsze zaleca się testowanie stron na różnych przeglądarkach, aby zapewnić pełną dostępność.

Jakie są najlepsze praktyki dla używania ARIA w aplikacjach single-page?

W aplikacjach single-page (SPA) najlepsze praktyki obejmują:

• Dynamiczne zarządzanie atrybutami ARIA: Aktualizuj atrybuty ARIA w zależności od stanu aplikacji, aby odzwierciedlały aktualny interfejs użytkownika.

• Używanie aria-live: Informuj użytkowników o dynamicznych zmianach treści bez przeładowywania strony.

• Unikanie nadmiernego użycia ARIA: Stosuj ARIA tylko tam, gdzie jest to konieczne, i korzystaj z natywnych elementów HTML5, gdy to możliwe.

• Testowanie interakcji: Regularnie testuj interakcje użytkowników z aplikacją za pomocą czytników ekranu, aby upewnić się, że ARIA działa poprawnie.

Jakie są najczęściej używane atrybuty ARIA?

Najczęściej używane atrybuty ARIA to:

• role: Definiuje rolę elementu, np. role=”button”, role=”navigation”.

• aria-label: Dostarcza etykietę dla elementu, szczególnie gdy nie jest ona widoczna na ekranie.

• aria-hidden: Ukrywa element przed czytnikami ekranu, np. aria-hidden=”true”.

• aria-live: Informuje czytniki ekranu o dynamicznych zmianach treści, np. aria-live=”polite”.

• aria-expanded: Informuje, czy element jest rozwinięty, np. aria-expanded=”false”.

• aria-haspopup: Informuje o możliwości rozwinięcia menu lub dialogu, np. aria-haspopup=”true”.

Artykuły, które mogą Cię zainteresować: